فرایند رشد درک استعاره در کودکان 6-8 ساله فارسی زبان

در پژوهش حاضر، روند رشدی درک استعاره در 30 کودک فارسی زبان از سه گروه سنی 6، 7 و 8 سال مورد بررسی قرارگرفت. در زمینه درک استعاره در کودکان، دو دیدگاه متفاوت وجوددارد. گروهی از پژوهشگران با پیروی از نظریه مرحله ای رشد پیاژه معتقدند که درک استعاره در اوایل دوره نوجوانی، یعنی در سنین یازده و دوازده سالگی، صورت می گیرد. طیف دیگری از پژوهشگران، در مقابل، بر این عقیده اند که با کنترل عواملی نظیر صورت زبانی استعاره، بافت زبانی و کاربردی استعاره، نوع آزمون سنجش درک استعاره و محتوای استعاره، حتی کودکان در سنین پیش از دبستان قادر به فهم مفاهیم استعاری هستند. به نظر آنان، درک مفاهیم استعاری فرایندی پیش رونده است که به تناسب افزایش سن، این توانایی نیز افزایش می یابد. زبان شناسان شناختی نیز معتقدند استعاره از جنبه های اساسی زبان و شناخت است که به صورت ذاتی و ناآگاهانه برای درک احساسات و دیگر مفاهیم ذهنی و انتزاعی به کارمی رود و به آسانی توسط کودک از زمان تولد فراگرفته می شود. به منظور ارزیابی توانش استعاری کودکان، آزمونی دوگزینه ای شامل 36 جمله استعاری در قالب چهار زیرآزمون 9 جمله ای از انواع استعاره های نو و ناآشنای معنایی-نحوی طراحی و تدوین گردید. این زیرآزمون ها شامل درک استعاره های ادراکی-گزاره ای، روان شناختی-گزاره ای، ادراکی-تناسبی و روان شناختی-تناسبی بودند. پس از اجرای آزمون، عملکرد آزمودنی ها با روش های آماری توصیفی مورد تحلیل قرارگرفت. یافته های به دست آمده از تحلیل داده ها نشان داد که کودکان هر سه گروه سنی توانایی درک استعاره ها را به میزان متفاوتی دارند. توانایی کودکان 6 ساله در درک چهار نوع استعاره بسیار پایین بود (2/36% پاسخ درست) و کودکان 7 ساله توانایی متوسط ولی بهتر از کودکان 6 ساله آزمودنی در درک انواع استعاره داشتند (4/53% پاسخ درست). کودکان 8 ساله، در مقایسه با دو گروه سنی دیگر، توانایی خوبی در درک انواع استعاره نشان دادند (68% پاسخ درست). این داده ها گویای آن است که درک استعاره در کودکان روند فزاینده رشدی دارد؛ یعنی با افزایش سن و رشد شناختی، قدرت درک و تفسیر کودکان از مفاهیم استعاری به صورت منظم افزایش می یابد. یافته های پژوهش، هم چنین گویای آن بود که پردازش استعاره های ادراکی-گزاره ای برای کودکان در هر سه گروه سنی، نسبت به انواع دیگر آسان تر بود، اما همه آزمودنی ها، حتی گروه سنی 8 ساله، در درک استعاره های روان شناختی-تناسبی مشکل داشتند. در مجموع، نتایج حاصل از این پژوهش با یافته های پژوهش های انجام شده توسط نیپولد (1984) و گرژیونا (2007)، مبنی بر این که توانایی درک استعاره در کودکان از سنین پایین آغازمی شود، همخوانی دارد.